Падаем тэкст адкрытага ліста ТБМ.

Адкрыты ліст рады Віцебскай абласной арганізацыі ГА “Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны”

Старшыню Віцебскага гарадзкога Савету дэпутатаў Мікалаю Раманавічу Смунёву;
Старшыню Віцебскага гарадзкога выканаўчага камітэту Віктару Паўлавічу Нікалайкіну

У радзе Віцебскай абласной арганізацыі ГА “Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны” абмеркаваны факт рассылкі ў навучальныя ўстановы тэксту пад назвай “Гімн гораду Віцебску” з патрабаваньнем яго вывучэньня. Як вядома, гэты “верш” быў прапанаваны ў якасьці гімну ў чэрвені 2012 году. Ён актыўна абмяркоўваўся грамадзкасьцю, у прыватнасьці, у інтэрнэце. З заўвагамі адносна тэксту і рэкамэндацыяй гарсавету не зацьвярджаць гэты “верш” у якасьці гімну выступіла і рада абласной арганізацыі ТБМ. Нашы меркаваньні былі выказаныя кіраўніцтву гарсавету і вусна, і ў пісьмовай форме.

Здавалася, што і пасьля фармальнага прыняцьця на сэсіі гарсавету гэтага тэксту ў якасьці гімну гораду ён будзе дапрацаваны, пазбаўлены сэнсавых, граматычных, лексычных, стылістычных і іншых недарэчнасьцяў. Але гэтага не адбылося.

На працягу 2013 году тэкст “гімну” ня быў апублікаваны ў газэце “Віцьбічы” і на сайце гарвыканкаму, як гэтага патрабуе парадак. Але ў канцы сьнежня 2013 году названы твор дасылаецца ў навучальныя ўстановы гораду з даручэньнем вывучыць яго.

У сувязі са сказаным мы вымушаныя яшчэ раз зьвярнуць увагу грамадзкасьці і кіраўніцтва горада на гэтую праблему.

Пакідаючы па-за ўвагай мэтазгоднасьць існаваньня самога такога факту, як афіцыйны гімн гораду, лічым неабходным выказацца адносна мастацкіх і непасрэдна моўных асаблівасьцяў прапанаванага варыянту гімну.

У першым жа радку выкарыстаны малаўжывальны ў сучаснай беларускай літаратурнай мове прыназоўнік цераз (цераз вякі). Паводле паходжаньня – гэта калькаваньне з рускага через. Таму па-беларуску звычайна кажуць і пішуць праз.

У наступнай сынтагме надзвычай няўдала пабудаваная мэтафара, дзе дзеяслоў ляціць ніяк нельга прызнаць лягічным: Храм Успення бялюткі ляціць. “Храм ляціць” – вельмі недарэчная моўная “знаходка”. Далей: Вольга мудрая ўзмахам рукі / Загадала: “Тут гораду быць!” Узмахам рукі загадала – таксама сумнеўная мастацкая дэталь. Ужо не кажучы пра тое, што ніякая Вольга ніякага дачыненьня да заснаваньня Віцебску ня мае. Кожны сур’ёзны гісторык пацьвердзіць, што гэтая легенда прыдуманая.

У наступнай страфе – Залатых купалоў ціхі свет / І славутай гісторыі гімн, / Гонар горада – людзі твае, / Назаўжды ты ў сэрцы маім – ня вельмі зразумела, што ж зьяўляецца “славутай гісторыі” гімнам.

У прыпеве – Горад над Дзвіной, / Нібы белы птах… – аб’ект параўнаньня – птах – абазначаны размоўным назоўнікам (ТСБМ, Т.4, с. 513), што зусім немэтазгодна для тэкстаў падобнага кшталту. Стылістычна маркіраваная лексэма ў тэксьце гімну – гэта нонсэнс.

У наступнай страфе – Твае таленты славіць сусвет: / Між сузор’яў нябесных планет, / Навуковец, мастак і паэт / Свой высокі пакінулі след – назіраецца звычайны набор слоў. Што такое “сузор’і нябесных планет”? І калі мастакоўская віцебская школа сапраўды сусьветна вядомая, то хто хаваецца пад сынэкдахай навуковец і паэт – застаецца загадкай. І ці толькі “навуковец” і “паэт”, у першую чаргу, вызначалі на працягу стагодзьдзяў разьвіцьцё гораду? Як недарэчна выглядае і спалучэньне “высокі след”: сьлед у вышыні? Гэта што?

У радку “Тыя ордэны, што на сцягах” назоўнік ордэны ўжыты ў множным ліку, хоць Віцебск узнагароджаны толькі адным ордэнам – у 1974 годзе. То пра якія ордэны ідзе гаворка?

Можна яшчэ працягваць пералік недарэчнасьцяў у тэксьце, зацьверджаным у якасьці гімну гораду. Відаць, адказныя асобы, што ўхвалілі згаданы тэкст, не ўлічылі выказаных крытычных меркаваньняў грамадзкасьці. У адваротным выпадку наўрад ці віцябляне мелі б такі сумнеўных мастацкіх вартасьцяў твор. І ўжо ж тым больш недарэчна рэкамэндаваць яго для вывучэньня ў навучальных установах. Таму мы настойліва прапануем гарадзкім уладам адмяніць сваё рашэньне адносна зацьвярджэньня названага твору ў якасьці гімну і лічыць яго адной зь песьняў пра Віцебск.

Старшыня рады Віцебскай абласной арганізацыі ГА “ТБМ імя Ф. Скарыны” /І. Навумчык/

Паводле Народных навін Віцебску

Крыніца: Дыялёг Online газэта