Сёння, 1 сакавіка, уступаюць у сілу змены ў кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях і працэсуальна-выканаўчы кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях (КаАП і ПВКаАП). Як яны закрануць свабоду мірных сходаў і якія наступствы цяпер чакаюць людзей, тлумачаць праваабаронцы "Вясны". У цэлым абноўлены КаАП мае намёкі на паляпшэнне і лібералізацыю: шэраг правапарушэнняў перайшлі ў плоскасць правінаў, г. зн. без прыцягнення да адказнасці і, адпаведна, без юрыдычных наступстваў.
Аднак пакаранне датычна свабоды мірных сходаў і выказвання меркаванняў стала толькі больш жорсткім.
Што змянілася ў новай версіі самых "папулярных" за апошнія месяцы артыкулаў?
"Народны" артыкул 23.34 КаАП становіцца цяпер артыкулам 24.23, артыкул 23.4 ператвараецца ў артыкул 24.3, а артыкул 17.1 змяняецца на артыкул 19.1. Але, як кажуць, ад перамены месцаў складнікаў сума штрафаў і колькасьць сутак толькі павялічваецца.
Артыкул 24.23. Парушэнне парадку арганізацыі або правядзення масавых мерапрыемстваў 1. Парушэнне ўстаноўленага парадку правядзення сходу, мітынгу, вулічнага шэсця, дэманстрацыі, пікетавання, іншага масавага мерапрыемства, здзейсненае ўдзельнікам такіх мерапрыемстваў, а роўна публічныя заклікі да арганізацыі або правядзення сходу, мітынгу, вулічнага шэсця, дэманстрацыі, пікетавання, іншага масавага мерапрыемства з парушэннем устаноўленага парадку іх арганізацыі або правядзення, учыненыя ўдзельнікам такіх мерапрыемстваў альбо іншай асобай, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры да ста базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт. 2. Парушэнне ўстаноўленага парадку арганізацыі або правядзення сходу, мітынгу, вулічнага шэсця, дэманстрацыі, пікетавання, іншага масавага мерапрыемства, а роўна публічныя заклікі да арганізацыі або правядзення сходу, мітынгу, вулічнага шэсця, дэманстрацыі, пікетавання, іншага масавага мерапрыемства з парушэннем устаноўленага парадку іх арганізацыі або правядзення, учыненыя арганізатарам такіх мерапрыемстваў, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад дваццаці да ста пяцідзесяці базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт, а на юрыдычную асобу – ад дваццаці да двухсот базавых велічынь. 3. Дзеі, прадугледжаныя часткай 1 гэтага артыкула, учыненыя паўторна на працягу аднаго года пасля накладання адміністрацыйнага спагнання за такія ж парушэнні, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад дваццаці да двухсот базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт. 4. Дзеі, прадугледжаныя часткай 2 гэтага артыкула, учыненыя паўторна на працягу аднаго года пасля накладання адміністрацыйнага спагнання за такія ж парушэнні, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад дваццаці да двухсот базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт, а на юрыдычную асобу - ад дваццаці да двухсот базавых велічынь. 5. Дзеі, прадугледжаныя часткай 1 гэтага артыкула, учыненыя за ўзнагароджанне, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад трыццаці да двухсот базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт. 6. Дзеі, прадугледжаныя часткай 2 гэтага артыкула, якія суправаджаюцца выплатай узнагароджання за ўдзел у сходзе, мітынгу, вулічным шэсці, дэманстрацыі, пікетаванні, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад сарака да двухсот базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт, а на юрыдычную асобу - ад двухсот пяцідзесяці да пяцісот базавых велічынь. |
Артыкул 24.3. Непадпарадкаванне законнаму распараджэнню ці патрабаванню службовай асобы пры выкананні ёй службовых паўнамоцтваў Непадпарадкаванне законнаму распараджэнню ці патрабаванню службовай асобы дзяржаўнага органа (арганізацыі) пры выкананні ёй службовых паўнамоцтваў асобай, якая не падпарадкаваная ёй па службе – цягне накладанне штрафу ў памеры ад двух да ста базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт. |
Артыкул 19.1. Дробнае хуліганства Абразлівае прыставанне да грамадзянаў і іншыя наўмысныя дзеянні, якія парушаюць грамадскі парадак, дзейнасць арганізацый або спакой грамадзян і якія выяўляюцца ў відавочнай непавазе да грамадства, – цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад двух да трыццаці базавых велічынь, або грамадскія працы, або адміністрацыйны арышт. |
Акрамя ўзмацнення жорсткасці адміністрацыйнай адказнасці, сёння праект новай рэдакцыі Крымінальнага кодэкса накіраваны ў адміністрацыю Лукашэнкі. Вядома, што збіраюцца крыміналізаваць "неаднаразовае парушэнне парадку правядзення масавых мерапрыемстваў".
У спіс відаў адміністрацыйных спагнанняў ўключылі грамадскія працы.
Чаму толькі за некаторыя правапарушэнні, учыненыя да 1 сакавіка, будзе прымяняцца старое заканадаўства?
За ўдзел у акцыях пратэсту ці выказванне свайго меркавання да 1 сакавіка новае заканадаўства не будзе распаўсюджвацца, так як яно робіць больш жорсткай адказнасць: значна выраслі штрафы і колькасць сутак павялічылася, а на папярэджанне і зусім цяпер разлічваць не даводзіцца.
Рашэнні судоў да 1 сакавіка 2021 г. падлягаюць перагляду ў тым выпадку, калі суткі яшчэ не адседжаныя, а штраф яшчэ не сплочаны. Таксама могуць быць прызначаныя і грамадскія працы.
Каго не могуць затрымліваць даўжэй за 3 гадзіны?
Новым КаАП пашыраны спіс тых, каго не могуць затрымліваць на тэрмін больш за 3 гадзіны. Калі раней пасля 3 гадзін затрымання міліцыянты былі абавязаныя адпусціць толькі непаўналетніх, то цяпер пералік такіх асоб значна пашырыўся.
Заўвага. Раней у заканадаўстве быў прабел: пералік асоб, якія не маглі быць арыштаваныя, быў, але нічога не было сказана пра затрыманні да 3 сутак, хоць сутнасць у іх адна. Затрымліваліся на 72 гадзіны і людзі з інваліднасцю I і II групы, і цяжарныя жанчыны, і людзі, у якіх на ўтрыманні дзеці да 14 гадоў і іншыя катэгорыі асоб, да якіх затрыманне на такі доўгі перыяд часу не можа прымяняцца.
Пералік асоб, да якіх не ўжываецца адміністрацыйны арышт, застаўся тым жа:
- асобы ва ўзросце ад чатырнаццаці да васемнаццаці гадоў;
- цяжарныя жанчыны;
- людзі з інваліднасцю I і ІІ групы;
- людзі, якія маюць на ўтрыманні непаўналетніх дзяцей;
- людзі, якія маюць на ўтрыманні інвалідаў I групы альбо ажыццяўляюць догляд за састарэлымі асобамі, якія дасягнулі васьмідзесяцігадовага ўзросту.
*Патрэбныя адпаведныя дакументы, насіце іх з сабой і пры неабходнасці паказвайце супрацоўнікам міліцыі.
Чым непаўналетнім цяпер пагражае ўдзел у пратэстах?
Да арышту непаўналетнія, як і раней, прыцягвацца не могуць. Але цяпер на іх можа быць накладзены штраф не больш за 2 базавыя адзінкі (58 рублёў).
Мяркуецца, што пераважна да непаўналетніх будзе прымяняцца не адміністрацыйнае спагнанне, а меры выхаваўчага ўздзеяння - тлумачэнне заканадаўства, ускладанне абавязку прынесці прабачэнні пацярпеламу, загладзіць прычыненую шкоду і абмежаванне вольнага часу. Пры гэтым да непаўналетняга могуць быць ужытыя як адна, так і некалькі мераў выхаваўчага ўздзеяння.
Як гэтыя меры будуць рэалізоўвацца пакуль невядома - ніякіх афіцыйных тлумачэнняў няма. Магчыма, абавязак па ажыццяўленні выхаваўчых мераў ускладуць на сацыяльных педагогаў навучальных устаноў, якія і так працуюць з непаўналетнімі ў межах Закона "Аб асновах сістэмы прафілактыкі безнагляднасці і правапарушэнняў непаўналетніх".
Якія ёсць яшчэ істотныя новаўвядзенні?
Абноўлены КаАП вызначае, што суд зможа разгледзець справу ў закрытым парадку "ў мэтах забеспячэння бяспекі ўдзельнікаў адміністрацыйнага працэсу, іх блізкіх сваякоў". Так як няма пералічэння канкрэтных выпадкаў стварэння небяспекі слухачамі, норма можа прымяняцца суддзямі на іх меркаванне. У такім выпадку правы людзей на наведванне адкрытых судовых пасяджэнняў будуць груба абмежаваныя, што недапушчальна.
Падкрэсліваем, што абмежаванне правоў і свабод асобы дапускаецца толькі пры выкананні пэўных умоў.
Таксама КаАП і ПВКаАП змененая працэсуальная кампетэнцыя дзяржаўных органаў(дзяржаўных арганізацый), службовых асоб, упаўнаважаных складаць пратаколы аб адміністрацыйных правапарушэннях, ажыццяўляць падрыхтоўку спраў да разгляду, а таксама разглядаць названыя справы.
Юрысткі "Вясны" адзначаюць, што затрыманне павінна прымяняцца хутчэй як выключэнне з агульнага правіла, а не наадварот. Канкрэтныя мэты, для дасягнення якіх можа прымяняцца затрымання засталіся нязменныя:
- спыненне супрацьпраўнай дзейнасці;
- складанне пратакола аб адміністрацыйным правапарушэнні, калі складанне яго на месцы выяўлення (здзяйснення) адміністрацыйнага правапарушэння не ўяўляецца магчымым;
- устанаўленне асобы;
- забеспячэнне ўдзелу гэтай асобы пры разглядзе справы аб адміністрацыйным правапарушэнні;
- спыненне ўтойвання або знішчэння доказаў;
- забеспячэнне выканання пастановы аб накладанні адміністрацыйнага спагнання ў выглядзе адміністрацыйнага арышту або дэпартацыі.
Калі ў вас ёсць пастаяннае месца жыхарства, праца, сацыяльныя сувязі і вы не плануеце хавацца ад суда, супрацоўнікамі міліцыі не варта затрымліваць вас да суда, асабліва ва ўмовах пандэміі каранавіруса.
Праваабаронцы нагадваюць, што згодна з міжнародным стандартам правоў чалавека, кожны і кожная маюць права на выраказванне меркавання любым спосабам па сваім меркаванні, а таксама на ўдзел у мірных сходах. Артыкулы 19 і 21 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах абараняюць свабоду выказвання меркавання і свабоду сходаў. Пакт мае абавязковую юрыдычную сілу на тэрыторыі нашай краіны.
Важна ведаць, што закон "Аб масавых мерапрыемствах у Рэспубліцы Беларусь" не адпавядае міжнародным стандартам правоў чалавека. Падрабязны аналіз быў праведзены міжнароднымі экспертамі яшчэ ў 2012 годзе і да гэтага часу актуальны.
Калі вы сутыкнуліся з парушэннем вашых правоў, звяртайцеся за дапамогай у "Вясну": у Мінску: Гэты адрас электроннай пошты абаронены ад спам-ботаў. У вас павінен быць уключаны JavaScript для прагляду. і @zvarot96 (Telegram) |