КАРТКА ПРАЦЭСА Суд: Цэнтральнага раёна Мінска

Суд Цэнтральнага раёна Мінска разглядае крымінальную справу ў дачыненні да 34-гадовага архітэктара Арцёма Такарчука. Хлопца абвінавачваюць у супраціве 13 верасня салдату тэрміновай службы па частцы 2 артыкула 363 Крымінальнага кодэкса. У той дзень у Менску праходзіў "Марш герояў". Калі салдаты пачалі атачаць пратэстоўцаў на вуліцы Мельнікайтэ і затрымліваць іх, у натоўпе пачалася паніка, некаторыя пачалі разбягацца і падаць. Па словах Арцёма Такарчука, ён хацеў дапамагчы і разняць упалых людзей. Але яго жорстка затрымалі, пасля чаго ў бальніцы яму наклалі швы на галаву. Праз два дні яго зноў затрымалі – ужо ў межах крымінальнай справы. І пасля гэтага затрымання яго дастаўлялі са Следчага камітэта ў бальніцу, дзе дыягнаставалі страсенне мозгу, закрытую чэрапна-мазгавую траўму, шматлікія ўдары і гематомы па ўсім целе. Суддзя Юлія Густыр пакарала Арцёма Такарчука 20 лістапада 3 гадамі і 6 месяцамі пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму. Менавіта такое пакаранне і запрасіў пракурор Цвяткоў у суда для хлопца. «Вясна» распавядае падрабязнасці і акалічнасці гэтай справы.

Арцём Такарчук у судзе. Фота: spring96.org

У чым канкрэтна абвінавачваюць архітэктара?

Паводле абвінавачання, "Арцём Такарчук дзейнічаючы групай асоб, неўстаноўленых падчас следства, па вул. Мельнікайтэ, 14, у перыяд каля 14 гадзін, з'яўляючыся асобай, якая здзейсніла адміністрацыйнае правапарушэнне, прадугледжанае ч.1 арт. 23. 34 КаАП, з'яўляючыся асобай, у дачыненні да якога вядзецца адміністрацыйны працэс, абавязаны падпарадкоўвацца законным патрабаванням службовых асоб, якія вядуць адміністрацыйны працэс, маючы намер на аказанне актыўнага супраціву супрацоўніку органаў унутраных справаў ваеннаслужачаму ваеннай частцы 3214 унутраных войскаў Чэрнякову, які знаходзіўся ў форменным абмундзіраванні пры выкананні сваіх службовых абавязкаў, у тым ліку па ахове грамадскага парадку ў мэтах непадпарадкавання законным патрабаванням і перашкоджання законнай дзейнасці, у тым ліку па ахове грамадскага парадку, а менавіта нясення пацярпелым патрульна-паставой службы па падтрыманні парадку на вуліцах і грамадскіх месцах горада Мінска аказалі супраціў: актыўнае процідзеянне Чэрнякаву па выкананні абавязкаў па ахове грамадскага парадку, пры гэтым прымянілі гвалт – цягнулі Чэрнякова рукамі за форменнае абмундзіраванне, змагаліся, ужылі ў дачыненні да Чэрнякова прыём барацьбы ў выглядзе падножкі, пасля чаго апошні страціў раўнавагу і ўпаў на асфальтаваную паверхню, стукнуўшыся тулавам і іншымі часткамі цела, пасля чаго нанеслі не менш за пяць удараў рукамі і нагамі па руках і нагах і іншых частках цела пацярпелага".

Арцёма Такарчука абвінавачваюць у тым, што ён «нанёс не менш аднаго ўдару па тулаве пацярпелага, чым прычыніў Чэрнякову цялесныя пашкоджанні: крывападцёкі ў вобласці левага локцевага сустава, сінякоў левага сцягна, сінякоў левай падуздышнай косткі, якія не пацягнулі кароткачасовага расстройства здароўя і страты працаздольнасці, прычыніўшы фізічны боль». 34-гадовы хлопец абвінавачваецца ў здзяйсненні злачынства, прадугледжанага ч. 2 арт. 363 Крымінальнага кодэкса: "Супраціве супрацоўніку органаў унутраных спраў па выкананні абавязкаў па ахове грамадскага парадку, звязаным з ужываннем гвалту". Дзяржабвінаваўца падкрэсліў, што віна абвінавачанага пацвярджаецца паказаннямі самога Арцёма Такарчука, сведак, пацярпелага салдата тэрміновай службы і матэрыяламі справы. Да адміністрацыйнай адказнасці Арцёма па 23.34 КаАП за 13 верасня так і не прыцягнулі.

Інцыдэнт трапіў на відэа TUT.BY – 1:54-2:04 хвіліны. Арцём на відэа ў белай вятроўцы і сініх джынсах. Відэазапіс быў далучаны да матэрыялаў крымінальнай справы і выкарыстоўваўся ў якасці доказу.

"Хацеў дапамагчы і разняць упалых людзей". Што наконт абвінавачвання кажа архітэктар?

Арцём Такарчук віну прызнае часткова. Ён прызнае, што штурхнуў салдата Чэрнякова, але адмаўляе, што дзейнічаў у групе асоб. Арцём Такарчук у самым пачатку пасяджэння пачаў свой аповяд з прынясення выбачэнняў пацярпеламу. Да гэтага 34-гадовы архітэктар спрабаваў прынесці прабачэнні тройчы: запісваў відэазварот у СІЗА; перадаваў прабачэнні праз следчага і пісаў ліст пацярпеламу, але ні адно з паведамленняў да адрасата не дайшло.

Арцём Такарчук паведаміў суду, што 13 верасня ў раёне абеду сустрэўся з айчымам абмеркаваць будучае ягонае вяселле. На скрыжаванні Нямігі і Раманаўскай Слабады мужчыны згарнулі ўверх ў бок станцыі метро «Фрунзенскай», каб пазбегнуць стоўпатварэння, паколькі там было шумна. Пасля таго, як хлопец пачуў крыкі, ён убачыў дзве ваенныя машыны з салдатамі. У людзей пачалася паніка, яны пачалі разбягацца. Па словах Арцёма, некалькі чалавек упала справа ад яго. Хлопцу, з яго словаў, здалося, што ўпалым неабходная дапамога, пасля чаго ён стаў адцягваць за вопратку таго, хто быў зверху на адным з якія зваліліся грамадзян. Арцём Такарчук растлумачыў суду, што яму хацелася дапамагчы і разняць упалых людзей. Чалавека, які ляжаў знізу, Арцём не бачыў, але чуў яго крыкі і стогны. Зверху быў чалавек у бронекамізэльцы і амуніцыі. Ніякай іншай думкі, акрамя як аб дапамозе, па словах Арцёма, яму ў галаву не прыходзіла. На судзе ён растлумачыў, што ён адцягнуў чалавека ў форме, нанёсшы штуршок у вобласць бронекамізэлькі, паколькі адчуваў, што не можа фізічна схапіць за амуніцыю пацярпелага.

У судзе Арцём Такарчук патлумачыў, што ўспрымаў двух упалых як звычайных людзей. Па яго словах, у яго не было часу на ацэнку, быў сканцэнтраваны на сваіх дзеяннях, паралельна спрабавалі разняць упалых людзей, людзі, якія падбеглі. Суду ён таксама растлумачыў, што ўмяшаўся інстынктыўна з-за стрэсавай сітуацыі і яго дзеянні "былі прадыктаваныя жаданнем прадухіліць наступ негатыўных наступстваў з-за гвалту, што адбывалася ў яго на вачах". Арцём адцягваў таго, хто быў зверху. Хлопец распавёў, што да гэтай сітуацыі быў на пазітыве падчас размовы з айчымам аб жаніцьбе, але паніка людзей, крыкі, падзенне кінулі яго ў шокавы стан, у якім ён паддаўся інстынктам. Таксама Арцём Такарчук падкрэсліў, што цялесныя пашкоджанні, устаноўленыя экспертам, не маглі ўтварыцца ў пацярпелага ад аднаго штуршка, зробленага ім, сваім фізічным уздзеяннем ён не мог прычыніць боль.

У бальніцы наклалі швы на галаву

Арцём Такарчук распавёў, што адбывалася з імі далей: у яго перахапіла дыханне, бо з 10 гадоў ён хварэе на астму. Тут жа атрымаў удар па галаве, «адчуў рассечану на галаве, кроў на гэтым месцы, памутненне, шок, стрэс, аддышку, ногі сталі "ватовымі"». Пасля страты прытомнасці хлопец прыйшоў у сябе ўжо ў аўтазаку. 13 верасня Арцёма даставілі ў бальніцу, дзе яму дыягнаставалі выцятыя раны патыліцы і наклалі швы. Пасля гэтага яго адпусцілі.

Збілі пры паўторным затрыманні

Паўторна Арцёма Такарчука затрымалі праз два дні – 15 верасня. На судзе ён распавёў, што ў гэты дзень па дарозе на працу яму патэлефанаваў следчы і папрасіў прыехаць у РУУС, каб адказаць на некалькі пытанняў. Калі Арцём прыехаў – яго адразу затрымалі аператыўныя супрацоўнікі. Як распавядае хлопец, яму заламалі рукі, закінулі ў мікрааўтобус, селі на яго зверху і сталі збіваць па галаве, руках, нагах. Затым у яго забралі тэлефон, і, толькі агледзеўшы яго змесціва, спынілі збіццё. На першым допыце Арцём прасіў забяспечыць аказанне яму медыцынскай дапамогі і даць адваката. Аднак следчы і аператыўнікі яму ў адказ казалі:

"Падпішаш "з маіх словаў запісана і прачытана дакладна", будзе табе і адвакат, і медыцынская дапамога...".

Менавіта таму, па словах Арцёма Такарчука, у першапачатковым допыце фігуруюць паказанні пра тое, што ён першапачаткова бачыў, што штурхае вайскоўца.

Да матэрыялаў справы па хадайніцтве абароны была далучана медыцынская даведка ад 15 верасня з бальніцы хуткай дапамогі, куды Арцёма даставілі з траўмамі са Следчага камітэта. Там яму дыягнаставалі "страсенне мозгу, закрытую чэрапна-мазгавую траўму, шматлікія ўдары грудной клеткі, падскурныя гематомы ў вобласці спіны і пляча, удары правага і левага сцягна", а таксама множныя гематомы па целе.

На пытанне адваката аб сваёй прафесіі хлопец распавёў, што "архітэктура – для яго гэта не толькі хлеб, але і прызванне", ён удзельнічае ў міжнародных конкурсах, мае грамату міністра інфармацыі за праект будынка Белтэлерадыёкампаніі.

«Указанні камандзіру роты давалі супрацоўнікі АМАПу». Што кажа пацярпелы салдат на судзе? 

Скрыншот з відэа TUT.BY. чырвоным абведзены пацярпелы салдат тэрміновай службы Максім Чарнякоў

Салдат тэрміновай службы Максім Чарнякоў на судзе распавёў, што раніцай 13 верасня камандзір брыгады вайсковай часткі 3214 даў загад адправіць салдат ва ўзмацненне для аховы несанкцыянаваных масавых мерапрыемстваў. Калі вайскоўцаў прывезлі ў цэнтр горада, указанні іх камандзіру роты давалі супрацоўнікі АМАПу. Асноўнай мэтай вайскоўцаў 3214 было "затрыманне найбольш агрэсіўных і заўзятых удзельнікаў мітынгу". Усе ўказанні вайскоўцам давалі, калі яны выйшлі на вуліцу па прыбыцці ў горад. Са слоў Чэрнякова, вайскоўцы ўнутраных войскаў толькі затрымлівалі грамадзян, яны адводзілі іх у аўтазак або аддавалі адразу супрацоўнікам АМАПу. Кіраўніцтва АМАПа загадала перакрываць рубеж, каб мітынгоўцы не прайшлі на вуліцу Мельнікайтэ і ў далейшым разбіліся на маленькія групы. Пацярпелы салдат суду растлумачыў, што ў той дзень ён быў у аліўкавай форме, пры ім была палка, шлем, кайданкі, чахол з балончыкам і балаклава.

Пасля таго, калі вайскоўцы сталі ў ачапленне, адзін мужчына паспрабаваў прарвацца праз ачапленне, але пацярпелы паспеў схапіць яго за руку і пабег за ім за лінію ачаплення. Максім Чарнякоў суду растлумачыў, што не паспеў патлумачыць грамадзяніну, які затрымліваўся, за што той затрыманы, мужчына спрабаваў вырвацца, абхапіў вайскоўца за тулава, а затым зачапіўшыся за нагу пацярпелага, і яны абодва ўпалі на асфальт. Максім Чарнякоў растлумачыў, што пасля падзення ён заплюшчыў вочы рукамі, стаў на калені, мітынгоўцы сарвалі з яго шлем і балаклаву. Салдат у гэтыя некалькі секунд, калі яго білі не менш за пяць разоў, Арцёма Такарчука не бачыў. Максім Чарнякоў сцвярджае, што частка цялесных пашкоджанняў у яго ўтварылася з-за падзення, а частка – з-за удараў. Сам ён не можа адрозніць пашкоджанні ад падзення і ад удараў. Адзінае, што ён адзначыў, што ўдар у левы бок – гэта дакладна не з-за падзення.

Максім Чарнякоў суду папрасіў суд, каб Арцёма строга не каралі, галоўнае, каб ён усвядоміў сваю віну. Ад іскавых патрабаванняў пацярпелы адмовіўся.

"Калі ёсць магчымасць, то неабходна затрымліваць"

У судзе таксама былі дапытаныя сведкі-вайскоўцы з вайсковай часткі 3214 Ігар Гленкевіч і Дзяніс Кадук. У судзе яны не змаглі назваць адрас сваёй вайсковай часткі, таму суддзя ім яго падказвала. Сведкі таксама не змаглі назваць вуліцу, на якой ім давялося стаяць у ачапленні, паколькі самі яны не з Мінска. Сведка Гленкевіч паведаміў, што 13 верасня іх задачай было не дапусціць парушэння грамадскага парадку, таму яны выбудоўвалі баявы парадак – ланцуг з мэтай перакрыць рух "правапарушальнікаў". Сведка Кудук паведаміў, што атрымліваў указанне аб тым, што "калі ёсць магчымасць, то неабходна затрымліваць".

Пацярпелы прасіў не пазбаўляць волі архітэктара

Дзяржаўны абвінаваўца Цвяткоў папрасіў суддзю Юлію Густыр прызнаць Арцёма Такарчука вінаватым па ч. 2 арт. 363 Крымінальнага кодэкса – "Супраціў супрацоўніку органаў унутраных спраў або іншай асобе пры выкананні імі абавязкаў па ахове грамадскага парадку, спалучаны з ужываннем гвалту" – і пакараць яго трыма гадамі і шасцю месяцамі пазбаўлення волі з адбыццём пакарання ў калоніі агульнага рэжыму.

Пацярпелы салдат Максім Чарнякоў на спрэчках сказаў: "Я б хацеў, каб яго моцна не асуджалі. Так, ён спатыкнуўся, але можна яго не пазбаўляць волі".

У апошнім слове Арцём папрасіў не караць яго пазбаўленнем свабоду, а даць магчымасць загладзіць віну перад чалавекам і грамадствам шляхам сваёй творчай стваральнай працай.

"Дайце мне магчымасць займацца архітэктурай", – сказаў Арцём.

20 лістапада суддзя Юлія Густыр вынесла прысуд Арцёму Такарчуку. Яна прызнала хлопца вінаватым па ч. 2 арт. 363 Крымінальнага кодэкса і пакарала яго 3 гадамі і 6 месяцамі пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму. Менавіта такое пакаранне і запрасіў пракурор Цвяткоў у суда для хлопца.

Крыніца: Мінскага архітэктара пакаралі 3,5 гадамі калоніі за супраціў салдату на "Маршы герояў" Дапоўнена