На мінулым тыдні ў Мінску ў рамках крымінальнай справы паводле ч. 3 арт. 293 КК РБ (навучанне ці іншая падрыхтоўка асоб для ўдзелу ў масавых беспарадках, альбо фінансаванне такой дзейнасці) затрымалі Марфу Рабкову — каардынатарку Валанцёрскай службы пазбаўленага рэгістрацыі праваабарончага цэнтра "Вясна". Цяпер дзяўчына знаходзіцца ў СІЗА № 1 на вуліцы Валадарскага. Па словах яе мужа, Вадзіма Жаромскага, абвінавачванне жонцы пакуль не прад'яўлена. TUT.BY пагаварыў з Вадзімам пра затрыманне праваабаронцы "Вясны".

Марфе 25 гадоў. У "Вясне" распавядаюць, што дзяўчына ў іх працуе прыкладна два гады. Сярод яе задач — шукаць валанцёраў, каардынаваць іх дзейнасць, праводзіць назіранні за мірнымі сходамі.

— На акцыях яна працавала з рабятамі ў сініх камізэльках, якія глядзяць, як праходзіць мерапрыемства, лічаць удзельнікаў, затым пішуць справаздачы — распавядае пра працу Марфы праваабаронца Валянцін Стэфановіч. — У апошні раз яны праводзілі назірання ля стэлы 9 жніўня. Валанцёры былі пазначаныя накідкі і бэйджамі. У той момант, калі яны зразумелі, што знаходзіцца там небяспечна, яны перасталі назіраць за дадзенымі акцыямі.

Акрамя таго, у перыяд выбарчай кампаніі, працягвае праваабаронца, Марфа шукала валанцёраў, якія сачылі за ходам выбараў. Затым кантактавала з сем'ямі палітвязняў, арганізоўвала перадачы ў СІЗА. Паралельна з гэтым пасля 9 жніўня яны з валанцёрамі "збіралі інфармацыю ад сведак катаванняў". Па словах Валянціна Стэфановіча, на дадзены момант яны запісалі гісторыі больш за 500 чалавек.

"Прасілі распавесці, як Маша ўдзельнічала ў масавых беспарадках"

Муж Марфы Вадзім Жаромскі працуе адміністратарам у бізнэс-цэнтры і "дапамагае жонцы з валанцёрамі". 17 верасня, успамінае ён, прыкладна а 21.30-22.00 ён сустракаў жонку з працы. На скрыжаванні вуліц Ціміразева і Сапёраў яны звярнулі ўвагу на два "ўніверсалы", якія "стаялі па цэнтры дарогі".

— Калі мы з імі зраўняліся, яны паехалі ў наш бок, у нейкі момант адтуль выбегла каля дзесяці чалавек у масках, — успамінае ён. — Яны не прадставіліся, павалілі нас на зямлю, а затым мяне павалаклі ў адну машыну, а Машу — у іншую. У салоне мяне папярэдзілі "не рухацца", галаву, сказалі, у падлогу, рукі ў столь. З тых часоў жонку я не бачыў.

Затым, працягвае Вадзім, яго прывезлі дадому на ператрус. Каля пад'езда, ён апісвае, іх чакалі два чалавекі. Гэта апынуліся панятыя.

— Я некалькі гадоў жыву ў гэтым доме, але гэтых людзей ніколі не бачыў, — кажа ён. — Па іх размовы з супрацоўнікамі, мне здалося, што яны знаёмыя. Машу на ператрус не прывозілі.

Ператрус, па словах суразмоўцы, доўжыўся дзесьці 2-2,5 гадзіны, праводзілі яго пяць чалавек "у балаклавах і цывільным". Працавалі яны, як раней тлумачылі ў МУС, на падставе пастановы, санкцыянаванага пракурорам, у межах крымінальнай справы па ч. 3 арт. 293 КК. Канфіскоўвалі, кажа Вадзім, грошы, тэхніку і паперы. З тэхнікі, пералічвае, забралі ноўтбукі, тэлефоны. Што менавіта бралі з дакументаў, суразмоўца не памятае. У апошнія месяцы, распавядае ён, Маша ўдзельнічала ў кампаніі "Праваабаронцы за свабодныя выбары", каардынавала незалежных назіральнікаў. У кватэры знаходзіліся «нейкія паперы-напрамкі на выбарчы ўчастак». Вось іх, прыводзіць прыклад Вадзім, забралі.

— З грашыма выйшла дзіўная сітуацыя. Кожную з сум, якую ў нас знайшлі, я мог растлумачыць, — працягвае суразмоўца. — Год таму мы пажаніліся. Грошы, якія нам падарылі на вяселле, ляжалі ў канверц "ў гонар шлюбу". У другім канверце "на вучобу" была сума, якую мы адкладалі, каб аплаціць заняткі ў ЕГУ. І я, і Маша там вучымся. У трэцім мы адклалі суму на лячэнне аднаму нашаму блізкаму сваяку. Там было па месяцах распісана, колькі трэба на лекі, плюс дакументы, якія пацвярджаюць дыягназ. Усяго ў нас канфіскавалі дзесьці 3500 еўраў. Я спытаў, хіба гэтай сумы дастаткова, каб аплачваць беспарадкі? Яны пасмяяліся і спыталі, што за лухту я нясу.

Пасля ператрусу, кажа Вадзім, яго адвезлі на Рэвалюцыйную, 3. Там знаходзіцца Галоўнае ўпраўленне па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй МУС.

— Мяне завялі ў кабінет, пасадзілі тварам у сцяну, надзелі на галаву ці то мяшок, ці то сумку — і пачаўся псіхалагічны ціск. Адзін з супрацоўнікаў, напрыклад, казаў: "Ведаеш, што было на Акрэсціна? Зараз сюды едзе АМАП, і табе падасца кветачкамі тое, што было на Акрэсціна». Але ў выніку мяне не білі, — запэўнівае Вадзім. — Мне казалі, што мы агенты Польшчы, што праваабаронцы нягоднікі, якія дапамагаюць дэманстрантам. Пыталіся: "Адкуль у вас столькі грошай?". Я ўдакладніў: "А што, да 30 гадоў у Беларусі нельга назапасіць 3500 еўраў?" Мне адказалі: "Не, у Беларусі столькі грошай быць не павінна".

— Што ад вас хацелі?

— Прасілі распавесці, як Маша ўдзельнічала ў масавых беспарадках. Але я на гэтыя выпады не адказваў. Мне здаецца, гэта быў акт застрашвання — дзеліцца назіраннямі суразмоўца. — Потым мяне завялі ў іншы кабінет, знялі мяшок, і там ужо супрацоўнік стаў ветліва са мной размаўляць. Што менавіта ён ад мяне хацеў, я так і не зразумеў. Дома і ў ГУБАЗіК папярэджвалі, што мяне павязуць у СІЗА, але ў нейкі момант сказалі: можаш ісці дадому.

З тых часоў, распавядае Вадзім, у сілавікоў пытанняў да яго не ўзнікала.

«Маша сабрана, настрой баявы»

У адрозненне ад мужа, Марфа дома так і не з'явілася. Ноч з 17 на 18 верасня, распавядае Вадзім, яна правяла на Акрэсціна. Затым яе перавялі ў СІЗА № 1. Абвінавачванне ёй, працягвае муж, павінны прад'явіць на працягу дзесяці дзён.

— У яе быў допыт. Наколькі мне вядома, яна адмовілася адказваць на пытанні, — апісвае сітуацыю Вадзім. — Адвакат з ёй ужо сустракаўся. Яна сабраная, настрой баявы.

— Як думаеце, чаму ў праваахоўнікаў узніклі пытанні да вашай жонкі?

— Думаю, з-за яе працы ў «Вясне». Падчас выбараў, напрыклад, з ёй трымалі кантакт каля 1500 незалежных назіральнікаў, — разважае Вадзім. — Яе затрыманне— гэта ўдар па валанцёрскім руху. Магчыма, стаіць задача прыстрашыць валанцёраў, каб знізіць іх актыўнасць.

У самым пазбаўленым рэгістрацыі праваабарончым цэнтры "Вясна" ацэньваюць затрыманне Марфы Рабковай, як "пераслед усёй «Вясны»", сказаў Валянцін Стэфановіч. Праваабаронцы прызналі Марфу палітвязнем і патрабуюць яе вызваліць.

У аўторак, 22 верасня, суд Партызанскага раёна Мінска разгледзеў скаргу на абраную ў дачыненні да Марфы Рабковай меру стрымання — узяцце пад варту. Выніковым рашэннем суда стаў адмова ў задавальненні скаргі. Рабкова застанецца ў СІЗА.

Каардынатарка валанцёраў: "Эмацыйная хваля захліснула кожнага, у каго ёсць душа і сэрца. Я толькі накіроўваю гэтую энергію"

Валанцёраў і іх дапамогу ў сувязі з апошнімі падзеямі ў краіне складана пераацаніць. Практычна кожны дзень узнікаюць новыя групы па розных напрамках: пошук зніклых пасля разгонаў мірных дэманстрацый, дапамога тым, хто выходзіць з ІЧУ, аўтадапамога, юрыдычныя і медыцынскія кансультацыі і многае іншае.

Крыніца: "Думаю, з-за яе працы ў «Весне»". Муж — пра затрыманне праваабаронцы Марфы Рабковай