1 мая 2018 года года ў Мінску прайшоў мітынг, прысвечаны Святу працы і арганізаваны незалежнымі прафсаюзамі.

Высновы:

Сход насіў выключна мірны характар ​​(калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар" паводле Кіруючых прынцыпаў па свабодзе мірных сходаў АБСЕ. Удзельнікі не выкарыстоўвалі заклікі да гвалтоўных дзеянняў, вайны, дыскрымінацыі і не ўжывалі гвалт.

Неабходнасць атрымліваць дазвол для правядзення мірнага сходу, немагчымасць вольнага выбару месца правядзення і неабходнасць аплаты паслуг (па ахове, медыцынскім забеспячэнні і ўборцы) не адпавядаюць міжнародным стандартам у галіне правоў чалавека і супярэчаць міжнародным абавязкам Рэспублікі Беларусь. Названыя абставіны варта лічыць непрапарцыйным абмежаваннем права на мірныя сходы.

У ходзе правядзення мірнага сходу адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць супрацоўнікаў праваахоўных органаў, бо ўсе яны былі ў грамадзянскай форме адзення, што перашкаджала вызначэнню іх функцый і не садзейнічала эфектыўнай камунікацыі.

Супрацоўнікі праваахоўных органаў не перашкаджалі ажыццяўленню незалежнага назірання і працы СМІ.

Пасля мірнага сходу зафіксаваныя затрыманні 3 удзельнікаў акцыі, двое з якіх хавалі твары медыцынскімі маскамі. У каментары СМІ яны паведамілі, што маскі былі выкарыстаны для цяжкасці ідэнтыфікацыі асобы. Пры гэтым, ўдзельнікі ў масках не рабілі супрацьпраўных дзеянняў, не вялі сябе агрэсіўна і не заклікалі да гвалту. На двух з іх былі складзены пратаколы аб адміністрацыйным правапарушэнні за парушэнне парадку правядзення масавых мерапрыемстваў (арт. 23.34 КаАП). Затрыманне ўдзельнікаў для высвятлення асобы, складання пратаколаў аб адміністрацыйнай адказнасці і затрыманне да суда варта лічыць непрапарцыйным абмежаваньнем свабоды сходаў.

Метадалогія маніторынгу

РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за мірнымі сходамі ў Рэспубліцы Беларусь на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас вочнага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавага справаздачы. Анкеты назірання за мірнымі сходамі распрацаваны сумесна праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі і журналістамі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў мірнага сходу, супрацоўнікаў органаў аховы правапарадку, а таксама наяўнасць на мірным сходзе хуткай дапамогі. Назіральнікі дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правіл і прынцыпаў назірання (незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якім назіраюць; прыхільнасць прынцыпам права: адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктныя паводзіны). Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі трымаюцца асобна ад удзельнікаў. Яны пазначаныя бэйджамі назіральніка і сінімі камізэлькамі з надпісам "# СontrolBY".

Папярэдняя інфармацыя

26 красавіка 2018 года ў сацыяльных сетках з'явілася інфармацыя аб тым, што атрыманы дазвол на правядзенне мітынгу 1 мая ў Кіеўскім скверы. Арганізатарам выступіла Асацыяцыя прафсаюзаў "Беларускі кангрэс дэмакратычных прафсаюзаў".

Падчас правядзення мірнага сходу вочна і бесперапынна ажыццяўлялі маніторынг 5 назіральні(каў\ц), якія прайшлі навучанне і былі пазначаныя адпаведным чынам: сінімі камізэлькамі з надпісам "# СontrolBY" і бэйджамі назіральнікаў.

Ход мірнага сходу:

Падчас мірнага сходу былі адзначаны наступныя факты:

На месцы правядзення мітынгу і на суседніх вуліцах заўважаны міліцэйскі аўтатранспарт: 2 аўтазакі, аўтобус, аўтамабіль ДАІ і не менш за 4 мікрааўтобуса. Машына хуткай дапамогі адсутнічала.

На месцы мірнага сходу прысутнічала не менш за 35 супрацоўнікаў праваахоўных органаў у цывільным з адметнымі прыкметамі (навушнікі, рацыі, ручныя камеры). На месцы мітынгу знаходзіліся прадстаўнікі кіраўніцтва РУУС і ГУУС г. Мінска. Зафіксаваныя супрацоўнікі ў форменным абмундзіраванні, аднак яны знаходзіліся ў аддаленні ад месца мірнага сходу і не камунікавалі з удзельні(камі\-цамі).

Першыя ўдзельнікі пачалі збірацца каля 13.40 у Кіеўскім скверы.

Агульная колькасць удзельнікаў сходу складала да 170 чалавек.

Каля 14.30 на месцы мітынгу з'явіліся 3 удзельнікаў, двое з іх хавалі твары з дапамогай медыцынскіх масак. Яны разгарнулі банер з надпісам "Свабода, роўнасць, самакіраванне" крыху ўбаку ад асноўнага мітынгу. Адзін з названых удзельнікаў выкарыстаў гучнагаварыцель і каляровы фаер. Арганізатары і іншыя ўдзельнікі мітынгу звярталіся з просьбай не перашкаджаць правядзенню асноўнага сходу. Супрацоўнікі праваахоўных органаў не рабілі ніякіх дзеянняў па рашэнні складанасцяў з адначасовым правядзеннем двух сходаў у непасрэднай блізкасці адзін ад аднаго. Камандзір АМАП ГУУС Мінгарвыканкама Дз. Балаба (у цывільным  адзенні) папярэдзіў двух удзельнікаў акцыі з расцяжкай пра тое, што схаваныя твары з'яўляюцца парушэннем закона.

Дадзеныя актывісты склалі банэр і пакінулі месца мітынгу ў 15.00. За імі пайшлі супрацоўнікі праваахоўных органаў у цывільным адзенні. Адзначана, што адзін з супрацоўнікаў прад'явіў пасведчанне, пасля чаго трох удзельнікаў акцыі затрымалі для высвятлення асобы і праводзілі ў сіні мікрааўтобус са шторамі на вокнах. Пры затрыманні фізічная сіла не выкарыстоўвалася, затрыманыя непадпарадкаваньне не аказвалі.

Каля 19.30 стала вядома, што на ўдзельнікаў у масках былі складзены пратаколы аб адміністрацыйным правапарушэнні па арт 23.34 КаАП Рэспублікі Беларусі. Удзельніка без маскі на твары адпусцілі з РУУС без складання пратаколу. Аднаго з удзельнікаў затрымалі да суда.

На месцы мітынгу адсутнічала інфармацыйная група. Назіральнікі звярталіся да камандзіра АМАП ГУУС Мінгарвыканкама Дзмітрыя Балабы з просьбай прадаставіць інфармацыю аб наяўнасці інфармацыйнай групы і парадку ажыццяўлення аховы правапарадку супрацоўнікамі міліцыі на мірным сходзе. Д.Балаба на пытанні адказваць адмовіўся.

Мітынг скончыўся ў 15.15, удзельніцы і ўдзельнікі паступова пакінулі месца мірнага сходу.

Арганізатары былі пазначаныя павязкамі і бэйджамі, мелі гучнагаварыцель. Удзельніцы і ўдзельнікі выконвалі патрабаванні арганізатараў.

Падчас акцыі заўважаныя лятальныя беспілотныя апараты.

Арганізатары і ўдзельнікі ў сваіх выступах не выкарыстоўвалі дыскрымінацыйныя выказванні, не заклікалі да гвалту, вайны або агрэсіўных дзеянняў.

Выкарыстаныя плакаты: Оплату ЖКХ - под контроль общественности; Пенсионеры Беларуси - нищие; Казаў - рабі, а не - сыходзь и больш ніколі не прыходзь; Работающий человек не должен быть бедным; Безработным работу; Патрабуем ад чынавенства выканання канстытуціі; Беларусь без контрактов; Свободу народу; Нищета и безработица; На паперти дают больше чем пособие по безработицы; Требуем прекратить уголовное дело против Федынича и Комлика; Рабочие пора браться за права; таблички с названиями областей Беларуси; Сначала зарплата потом кварплата; Власть в Дроздах - народ на даче, может сделаем иначе?; Рабочим зарплата - налоги богатым; свабода, роўнасць, самакіраванне; НЕТ Декрету №3; Вместе за справедливлсць; Ужо не першы год нам абяцаюць па 500 і сіл няма ўдо чакаць абрыдла просто выжываць; Волю не даруюць, за Волю - змагаюцца; 1 мая - дзень міжнароднай салідарнасці працоўных; Свабоду Хартыі 97;

На месцы правядзення выкарыстоўвалася наступная сімволіка: сцягі Прафсаюза работнікаў радыёэлектроннай прамысловасці, Беларускага незалежнага прафсаюза, партыі левых "Справядлівы свет", Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі "Грамада" і бел-чырвона-белыя сцягі.

Рэкамендацыі:

Супрацоўнікам праваахоўных органаў:

У адпаведнасці з арт. 5 Закона Рэспублікі Беларусь "Аб органах унутраных спраў" "дзейнасць органаў унутраных спраў з'яўляецца галоснай". Кіруючыся гэтай нормай, прапануем, каб усе супрацоўнікі ажыццяўлялі ахову грамадскага парадку падчас мірных сходаў у форменнай вопратцы, а таксама былі пазначаныя ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (бэйджамі або нагруднымі знакамі). Адсутнасць пазначаных прадстаўнікоў праваахоўных органаў вядзе да неразумення сітуацыі удзельнікамі мірнага сходу, таксама застаюцца нявысветленымі функцыі і паўнамоцтвы супрацоўнікаў у грамадзянскай форме адзення.

Садзейнічаць вырашэнню канфліктных і спрэчных сітуацый падчас мірнага сходу.

Пры магчымасці праводзіць вызначэнне асобы на месцы мірнага сходу.

Забяспечыць наяўнасць Інфармацыйнай групы ГУУС Мінгарвыканкама і эфектыўную камунікацыю з удзельнікамі, арганізатарамі, СМІ і назіральнікамі.

Выканаўчаму органу ўлады (Мінскаму гарадскому выканаўчаму камітэту):

Не перашкаджаць свабоднаму выбару месца правядзення мірнага сходу. Выконваць пазітыўныя абавязкі па забеспячэнні рэалізацыі права на мірныя сходы ў Беларусі, а менавіта: самастойна забяспечваць прысутнасць у месцы правядзення мірнага сходу супрацоўнікаў праваахоўных органаў і медыцынскіх службаў.

Садзейнічаць вырашэнню канфліктных і спрэчных сітуацый падчас мірнага сходу.

Забяспечыць наяўнасць Інфармацыйнай групы і эфектыўную камунікацыю з удзельнікамі, арганізатарамі, СМІ і назіральнікамі.

Суб'ектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:

Ініцыяваць змены ў беларускае заканадаўства з мэтай прывядзення яго ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды мірных сходаў.

арганізатарам:

Прадастаўляць магчымасць выказаць меркаванне ўсім жадаючым ўдзельнікам мірнага сходу. Праводзіць камунікацыю з прадстаўнікамі ўлады для вырашэння спрэчных або складаных сітуацый.

Удзельнікам сходу:

Ня хаваць твары з адзінай мэтай цяжкасці ідэнтыфікацыі асобы.

Судовай галіне ўлады:

Пры разглядзе спраў аб адміністрацыйным правапарушэнні ў дачыненні да ўдзельнікаў мірнага сходу кіравацца міжнароднымі дакументамі, у прыватнасці, Міжнародным пактам аб грамадзянскіх і палітычных правах.

Крыніца: Справаздача па маніторынгу мірнага сходу 1 мая 2018 года ў Мінску Фота