22.07.2024 Тэгі: суды, крымінальны пераслед, смяротнае пакаранне 
У Мінскім абласным судзе 24 чэрвеня быў вынесены смяротны прысуд 29-гадоваму супрацоўніку "Нямецкага Чырвонага крыжа" Рыка Крыгеру (Rico Krieger). У Беларусі яго абвінавацілі паводле шасці цяжкіх артыкулах Крымінальнага кодэкса, сярод якіх — "акт тэрарызму" (ч. 3 арт. 289 КК). Негледзячы на тое, што суд часткова праходзіў у адкрытым рэжыме, акалічнасці па справе прыходзіцца збіраць па крупіцах з розных крыніц. "Вясна" сабрала ўсё, што вядома па справе Рыка Крыгера, а каардынатар кампаніі "Праваабаронцы супраць смяротнага пакарання" Андрэй Палуда распавядае, якія могуць быць перспектывы па ёй.
Калі і як затрымалі Рыка Крыгера?
Паводле інфармацыі "Вясны", пад вартай Рыка Крыгер знаходзіцца з 6-га кастрычніка 2023 года. Але пра яго пераслед стала вядома толькі з раскладу суда, калі прызначылі першае пасяджэнне. Афіцыйныя ведамствы нічога не паведамлялі пра затрыманне грамадзяніна Германіі. Толькі 22 ліпеня ў адным з прапагандысцкіх тэлеграм-каналаў паведамілі, што Крыгера затрымалі 13 кастрычніка 2023 года. Як напісала ў сваім тэлеграм-канале прапагандыстка Гладкая, якая прысутнічала на судзе, Крыгер у Беларусь прыехаў турыстам 2 кастрычніка 2023-га, пасля чаго ў хуткім часе быў затрыманы.
Пры гэтым, па звестках расейскага выдання EADaily, Крыгер ваяваў у "Палку Каліноўскага" і яго быццам бы ўзялі ў палон у лістападзе 2023 года і ў выніку выдалі беларускаму боку. Пацверджання гэтай інфармацыі няма.
Як праходзіў суд і ў чым абвінавацілі грамадзяніна Нямеччыны?
Суд праходзіў у адкрытым рэжыме, але частка матэрыялаў справы разглядалася ў закрытым рэжыме. Працэс вёў суддзя Алег Лапека з удзелам народных засядацеляў. Дзяржаўнае абвінавачванне падтрымлівала прадстаўніца Генеральнай пракуратуры Таццяна Гракун. Крыгер не валодае ні беларускай, ні расейскай мовы, таму ў працэсе ўдзельнічаў перакладчык. Абараняў грамадзяніна Нямеччыны адвакат Уладзімір Горбач. Што характэрна, ён не спецыялізуецца на крымінальных справах. Як паведамляецца на сайце калегіі адвакатаў, з 2013 года Горбач "аказвае прававую дапамогу пераважна суб'ектам гаспадарання Рэспублікі Беларусь у гаспадарчым працэсе". Але пры гэтым адзначаецца, што ён валодае нямецкай мовай у аб'ёме, "дастатковым для аказання кваліфікаванай дапамогі па гаспадарчых справах прадпрыемствам з Германіі".
Суд пачаўся 6 чэрвеня і расцягнуўся на 12 паседжанняў. Прысуд быў вынесены 24 чэрвеня.
У Беларусі Рыка Крыгера абвінацілі адразу па шасці цяжкіх артыкулах Крымінальнага кодэкса. Паспрабуем разабрацца.
"Акт тэрарызму" (ч. 3 арт. 289), "наўмыснае прывядзенне ў непрыдатнасць транспартнага сродку або шляхоў зносін" (ч. 4 арт. 309), "незаконныя дзеянні ў дачыненні да агнястрэльнай зброі, боепрыпасаў і выбуховых рэчываў" (ч. 4 арт. 295)
Паводле інфармацыі "Вясны", Рыка Крыгера прызналі вінаватым у "здзяйсненні выбуху ў мэтах аказання ўздзеяння на прыняцце рашэнняў органамі ўлады, застрашвання насельніцтва, дэстабілізацыі грамадскага парадку (акце тэрарызму), здзейсненым асобай, якая раней учыніла злачынства прадугледжанае ч. 4 арт. 295 КК, арганізаванай групай, то бок у здзяйсненні злачынства, прадугледжанага ч. 3 арт. 289 КК". На падставе яго Крыгеру прызначылі выключную меру пакарання ў выглядзе смяротнага пакарання (расстрэлу).
Згодна са звесткамі партала EADaily, Крыгер датычны да дыверсій "у расійска-беларуска-ўкраінскім памежжы". Як піша "Наша Ніва", адзіны выпадак дыверсіі ў Расіі, калі пацярпеў беларускі цягнік — а гэта хоць якая юрыдычная прывязка да нашай краіны, — адбыўся ў Бранскай вобласці 1 траўня 2023 года. Тады адбыўся выбух беларускага цягніка, які вёз у Расію паліва з Мазырскага нафтаперапрацоўчага завода. Лакаматыў быў знішчаны незваротна, як і чатыры вагоны. Чыгуначнае палатно было значна пашкоджанае. На наступны дзень нехта зрабіў яшчэ адну дыверсію ў Бранскай вобласці. А 3 мая сілавікі склалі фотаробат і паведамілі, што чалавек «меў узрост ля 40 гадоў, перасоўваўся на ровары». А Лукашэнка склікаў нараду, каб абмеркаваць тое, як спыніць дыверсантаў.
Як нагадвае кампанія "Праваабаронцы супраць смяротнага пакарання", у Беларусі паводле ч. 3 арт. 289 КК ужо выносілі смяротны прысуд. Гэта рэзанансная справа па "выбуху ў мінскім метро" ў 2011 годзе. Тады да смяротнага пакарання асудзілі 25-гадовага Дзмітрыя Канавалава і Уладзіслава Кавалёва. Праз 11 месяцаў пасля вынясення прысуду іх расстралялі.
"Але тады была зусім іншая сітуацыя, бо тыя падзеі былі звязаныя з гібеллю людзей. Цяпер жа мы кажам, што асуджаны стаў ахвярай зменаў у Крымінальны кодэкс у красавіку 2022 года. Цяпер згодна ч. 3 арт. 289 КК да смяротнага пакарання могуць быць асуджаны за здзяйсненне выбуху нават без ахвяраў", — кажа каардынатар кампаніі Андрэй Палуда.
Таксама праваабаронца нагадвае, што раней у Беларусі ўсе смяротныя прысуды былі вынесеныя па справах, звязаныя з зайбоствам аднаго ці больш чалавека.
"Агентурная дзейнасць" (арт. 358-1)
Як пісала ў сваім тэлеграм-канале прапагандыстка Гладкая, у Беларусь Крыгер заехаў турыстам з тэлефонамі і беспілотнікам.
"Так было сказана ў заданні, якое раней атрымаў ад СБУ. Там жа паказвалася: правесці ў Асіповічах разведку і фатаграфаванне аб'ектаў па каардынатах".
Верагодна, за гэта і судзілі Крыгера паводле арт. 358-1 КК (агентурная дзейнасць).
"Уваходжанне асобы ў склад экстрэмісцкага фарміравання ў мэтах здзяйснення злачынства экстрэмісцкай накіраванасці (ч. 3 арт. 361-1) і "наёмніцтва" (арт. 133)
Таксама праваабаронцам вядома, што справа грамадзяніна Германіі тычыцца палка Каліноўскага, а менавіта яго структурнага падраздзялення — замежнага механізаванага батальёна "Western". Гэта інфармацыя падцвярджаецца ў прапагандысцкіх тэлеграм-каналах.
Як напісала Гладкая 22 ліпеня, не пазней за 20 верасня 2023 года полк Каліноўскага "ўцягнуў" Крыгера "як непасрэднага выканаўцу злачынстваў у Рэспубліцы Беларусь, у тым ліку тэракту пад іх кіраўніцтвам".
"20 верасня немец пацвердзіў гатоўнасць працаваць на ўкраінскія спецслужбы, здзяйсняць тэракты ў складзе злачыннай групы супраць нацыянальнай бяспекі Беларусі", — піша Гладкая.
Адзначым, што гэта быў першы суд у Беларусі за "наёмніцтва".
Што вядома пра асуджанага?
Рыка Крыгеру 29 гадоў, ён нарадзіўся ў Берліне. Апошняе месца працы— санітар-выратавальнік у "Нямецкім Чырвоным крыжы". Вядома, штоў мужчыны ёсць непаўналетняе дзіця. Таксама вядома, што Рыка Крыгер раней працаваў афіцэрам па спецыяльнай бяспецы Дзярждэпа ЗША ў Берліне, дзе набыў вопыт ва ўзброеных аперацыях бяспекі. Пасля гэтай пасады ён перайшоў у сферу аховы здароўя, працаваў медбратам і спецыялізаваўся на хуткай медыцынскай дапамозе.
Вядома, што ў Рыка ёсць непаўналетняе дзіця.
Што кажуць МЗС Беларусі і МЗС Германіі?
Каля месяцу праваабаронцы не было вядома пра вынік суда. 20 чэрвеня ў МЗС Беларусі пацвердзілі прысуд у дачыненні да грамадзяніна Германіі і паведамілі, што па гэтай тэме вядуцца кансультацыі лініі знешнепалітычных ведамстваў дзвюх краін.
Як паведамілі ў МЗС Германіі ў адказ на запыт Deutsche Welle, ведамства і пасольства Германіі ў Мінску аказваюць консульскую дапамогу асуджанаму Рыка Крыгеру і інтэнсіўна працуюць з беларускімі ўладамі ў яго інтарэсах.
"Смяротнае пакаранне — гэта жорсткая і бесчалавечная форма пакарання, якую Нямеччына адхіляе пры любых абставінах", — гаворыцца ў адказе нямецкага МЗС.
Прэс-сакратар МЗС Анатоль Глаз заявіў:
"Кантакты з нямецкім бокам па гэтай тэме, вядома ж, былі. Гэты злачынец з'яўляецца грамадзянінам Германіі і нам зразумелы клопат пра яго нямецкага боку.
У поўнай адпаведнасці з міжнароднымі нормамі і двухбаковымі пагадненнямі беларускім бокам забяспечаны да гэтай асобы консульскі доступ.
З улікам просьбы МЗС ФРГ канкрэтныя рашэнні па наяўных варыянтах развіцця сітуацыі беларускім бокам прапанаваныя. Кансультацыі па гэтай тэме вядуцца па лініі міністэрстваў замежных спраў дзвюх краін".
Якія могуць быць перспектывы па справе?
Выказваецца думка, што Рыка Крыгера могуць абмяняць на расійскагаа супрацоўнік ФСБ Вадзіма Красікава, які ў Германіі сядзіць на пажыццёвым зняволенні.
На цяперашні момант невядома, ці быў прысуд абскарджаны. Каардынатар кампаніі Андрэй Палуда выказвае здагадку, што ўсё ж такі абаронцы Крыгера падалі скаргу.
"Практыка такая, што нават калі асуджаны да смяротнага пакарання сам адмаўляецца падаваць скаргу на прысуд, то гэта робяць яго абаронцы. Звычайна адвакаты выкарыстоўваюць гэтую магчымасць. Хаця, зразумела, могуць быць розныя варыянты развіцця падзей".
Праваабаронца звяртае ўвагу, што на этапе разгляду скаргі ў апеляцыйным парадку прысуд можа быць зменены ці справа адпраўлена на новы перагляд.
"Тое, што справу разглядзелі за менш, чым за месяц — за 12 паседжанняў — важная акалічнасць. Бо гэта вельмі хутка для такой справы".
Таксама Андрэй Палада нагадвае, што Рыка Крыгер можа пазбегнуць расстрэлу ў Беларусі праз памілаванні ад Лукашэнкі. У 2021 годзе такое адбылося з братамі Іллём і Станіславым Косцевымі з Чэрыкава: ім замянілі смяротны прысуд на пажыццёвае зняволенне.
"Таму казаць, што гэта нерэальна, нельга. Гэта магчыма. Думаю, што могуць ісці консульскія працы ў гэтым кірунку. Але калі будзе памілаванне, то толькі з заменай на пажыццёвае зняволенне".
"Выключная справа". Каардынатар кампаніі "Правабаронцы супраць смяротнага пакарння" выказаўся наконт прысуду Рыка Крыгеру
