Такой статыстыкай падзялілася выданне “Медыязона”. Высновы зроблены паводле звестак на сайце МУС і інфармацыі, сабранай праваабаронцамі “Вясны”. Гэтыя спісы адрозніваюцца ў сілу таго, што “Вясна” адсочвае прысуды даўжэй - з самага 2020 г., а на сайце МУС пералік “экстрэмістаў” пачалі фармаваць толькі ў 2022 г.
2025 год прэтэндуе стаць самым прадуктыўным па пераследзе за пратэсты. За няпоўныя 8 месяцаў у спіс “экстрэмістаў” на сайце МУС дадалі 540 чалавек. У сярэднім - 70 чалавек у месяц, або 2-3 у дзень. Для параўнання: летась спіс папоўніўся на 658 прозвішчаў, у 2023 — на 728. У дынаміцы затрыманняў за пратэсты, якая расце, ёсць некалькі верагодных прычын. Адна з іх - заканчэнне пяцігадовага тэрміну даўнасці па артыкуле 342. Каб паспець «злавіць» і асудзіць усіх пратэстоўцаў, сілавікі паскорыліся.
Прааналізаваўшы «спіс экстрэмістаў», «Медыязона» высветліла, што большасць асуджаных па артыкуле 342 — гэта мужчыны, іх больш за 1 900 (70%), жанчын каля 800 (30%). Самая старэйшая асуджаная - 78-гадовая актывістка Ніна Багінская. Яе асудзілі ў траўні 2025 года па артыкуле 342-2 КК за некалькі пікетаў у 2024 годзе. Асноўная група асуджаных у «экстрэмісцкім» спісе - беларусы ва ўзросце 26-40 гадоў, такіх больш за 56%.Сярод асуджаных за пратэсты сустракаюцца сямейныя пары, бацькі і дзеці. Некалькі сямейных пар, нагадаем, былі асуджаныя па ч.1 арт. 342 КК РБ і ў Глыбокім.
Больш за 300 суддзяў з больш чым 70 судоў працавалі 5 гадоў па ўсёй краіне, каб пратэстоўцы панеслі пакаранне - такую інфармацыю ўдалося сабраць праваабаронцам «Вясны». У сталіцы працуе абсалютная «чэмпіёнка» па «палітычных» справах - суддзя Вікторыя Шабуня з суда Цэнтральнага раёна. На яе рахунку не менш як 109 прыгавораў. У сярэднім з 2021 па 2025 яна выносіла каля 28 палітычна матываваных прыгавораў у год. На Віцебшчыне асабліва шчыраваў суддзя Глыбоцкага райсуда Андрэй Тарасевіч.
Найбольш прысудаў па «народным» артыкуле вынеслі суды ў Мінску: 2 410 выпадкаў з 3 409 — больш за 70%. На другім месцы размясціліся суды Брэста і Брэсцкай вобласці (419 прыгавораў). На трэцім - Гомель і Гомельская вобласць (249 прысудаў).
Для пошуку тых, хто выходзіў на маршы і акцыі ў сваіх гарадах, "блакіраваў рух транспарту", "размахваў сцягам" выкарыстоўваюць фота і відэа ў адкрытых крыніцах: СМІ, сацсетках, кнігах, фільмах пра падзеі 2020 года і гэтак далей. Больш за тое, акрамя архіва аператыўнай здымкі з пратэстаў, у сілавікоў сабрана база фота і відэа з тэлефонаў затрыманых.Адным са спосабаў атрымліваць новыя матэрыялы для крымінальных спраў сталі праверкі на межах: агляды тэлефонаў, перапісак, фатаграфій, затрыманні за лайкі. Патрапіўшы ў поле зроку міліцыі па адміністрацыйным «экстрэмісцкім» правапарушэнні, чалавек можа з большай верагоднасцю дагадзіць пад крымінальную справу.
Тэрмін даўнасці па артыкуле 342 КК РБ- 5 гадоў. Гэта перыяд, пасля заканчэння якога чалавека не могуць прыцягнуць да крымінальнай адказнасці і прызначыць пакаранне. Тэрміны даўнасці па жнівеньскім пратэстам пачалі заканчвацца, але ўсё не так проста. Калі за 5 гадоў чалавек учыніў новае злачынства, то тэрмін даўніны абнуляецца і для першага. Напрыклад, калі ў 2020 годзе беларус выйшаў на марш, а ў 2024 годзе напісаў каментар і яго затрымалі за яго па крымінальнай справе ў верасні 2025 года, то тэрмін даўніны за марш (па 342 артыкуле) будзе лічыцца з моманту напісання гэтага каментара.
Па словах адваката, з якім паразмаўляла «Наша Ніва», калі чалавека абвясцілі ў вышук па артыкуле 342 КК РБ , а ён з'ехаў за мяжу ці хаваецца ў краіне, яго асабісты тэрмін даўнасці павялічваецца з 5 да 15 гадоў.
Аляксандр Рогаў