Праваабарончы цэнтр “Вясна”, занепакоены сітуацыяй вакол парушэння правоў акторкі Святланы Сакалоўскай, якую супрацоўнікі АМАПу збілі пад час навагодніх святаў 31 снежня 2017, і яе адваката, звярнуўся да спецыяльных дакладчыкаў ААН.

Зварот праваабаронцаў накіраваны спецдакладчыку ААН па пытанні аб катаваннях і іншых жорсткіх, бесчалавечных ці прыніжаючых годнасць відах абыходжання, спецдакладчыку па пытанні аб незалежнасці суддзяў і адвакатаў, і спецдакладчыцы па пытанні аб гвалце ў адносінах да жанчын, яго прычынах і наступствах.

Праваабаронцы палічылі, што беларускія ўлады парушылі правы Сакалоўскай, а таксама правы яе адваката, якому чыніліся перашкоды пры азнаямленні з матэрыяламі крымінальнай справы з боку супрацоўнікаў Упраўлення Следчага камітэта па Заводскаму раёну г. Мінска.

Як развіваліся падзеі?

Адразу пасля збіцця, 1 студзеня 2018 г. Святлана звярнулася ў УСК па Заводскаму раёну г. Мінска з патрабаваннем прыцягнуць да адказнасці супрацоўніка АМАПу, прычыніўшага ёй цялесныя пашкоджанні. Дзяўчына дабілася выдачы накіравання на судмедэкспертызу ад следчых органаў толькі праз 5 дзён пасля атрымання пашкоджанняў (!), але ўласнаручна азнаёміцца з яе вынікамі Святлане не далі.

Ёлка каля Чыжоўка-арэны, дзе адбыўся канфлікт. Фота: tut.by

11 студзеня акторка атрымала ліст са Следчага камітэта за подпісам старэйшага следчага аддзела А.Федарэнкі, згодна з якім праверку працягнулі да аднаго месяца. Затым праверку працягвалі яшчэ раз.

Пасля правядзення праверкі і вынясення 2 красавіка пастановы аб адмове ва ўзбуджэнні крымінальнай справы Святлана Сакалоўская збіцця звярнулася да адваката і спрабавала азнаёміцца ​​з матэрыялам праверкі з мэтай абскарджання яе выніковага рашэння, бо ў пастанове ўтрымліваліся супярэчлівыя высновы (у прыватнасці, паказана на тлумачэнні старонняга для ахвяры сведкі, які бачыў ўдар гумовай палкай па галаве ахвяры, але гэтая акалічнасць не было прынята пад увагу пры ацэнкі сітуацыі).

Аднак з чэрвеня 2018 года матэрыял праверкі не прадстаўляўся адвакату на падставе таго, што ён знаходзіцца ў пракуратуры на вывучэнні. У жніўні 2018 года адвакату было фактычна адмоўлена ў вывучэнні матэрыялаў: следчы запатрабаваў ад адваката прадаставіць арыгінал дамовы з ахвярай, даверанасць ад імя Святланы (нават у выпадку вывучэння матэрыялу ў прысутнасці ахвяры).

Між тым, як адзначыла Сакалоўская ў звароце да спецдакладчыкаў ААН, “прадастаўленне дамовы паміж адвакатам і ахвярай парушае прыватнасць іх адносін, а парушэнне прыватнасці такіх адносін пагражае адвакату пазбаўленнем ліцэнзіі. Такія патрабаванні напрамую перашкаджаюць аказанні юрыдычнай дапамогі”.

Пракуратура загадвае СК азнаёміць адваката з матэрыяламі справы, а следчыя - супраць

Шматлікія звароты адваката і Сакалоўскай ў вышэйстаячыя інстанцыі Следчага камітэта былі безвыніковымі. Зварот у гарадскую пракуратуру (пасля адмовы ў дапамозе раённым пракурорам) прывяло да таго, што раённаму аддзелу Следчага камітэта загадана азнаёміць ахвяру і адваката сумесна з матэрыяламі справы.

Святлана разам з адвакатам пасля гэтага зноў звярнулася з СК за вывучэннем матэрыялаў праверкі, але 9 студзеня 2019 года ізноў атрымалf адмову. Гэта спыняе магчымасці кваліфікавана абскардзіць непрыняцце мер па расследаванні інцыдэнту.

“Міжнародныя абавязацельствы Беларусі забараняюць прымяненне усякага роду жорсткага, бесчалавечнага, зневажальнага абыходжання, а таксама прадугледжваюць абавязак уладаў правесці аб'ектыўнае расследаванне і даць ахвяры абарону і кампенсацыю за яе пакуты. Угледжваючы абавязак урада Беларусі ўстрымацца ад гвалту ў дачыненні да жанчын і праявіць належную абачлівасць ў папярэджанні і расследаванні выпадкаў гвалту ў адносінах да жанчын і пакаранне за іх у адпаведнасці з нормамі нацыянальнага заканадаўства, прымаць адэкватныя і эфектыўныя меры ў дачыненні да актаў гвалту над жанчынамі, а таксама даць доступ да справядлівых і эфектыўных сродкаў прававой абароны, а акрамя таго - забяспечыць незалежнасць юрыдычнай прафесіі і адвакатаў у прыватнасці і, просім вас распачаць прадугледжаныя вашымі мандатамі дзеянні, уступіць у камунікацыю з беларускімі ўладамі ў абарону парушаных правоў Святланы Сакалоўскай, а таксама ў падтрымку незалежнасці адвакатаў” – паведамляецца ў звароце да спецыяльных дакладчыкаў ААН.

Крыніца: Збітай амапаўцамі акторцы і яе адвакату не даюць азнаёміцца з матэрыяламі праверкі