У траўні гэтага году наведнікі народнага мемарыялу, узведзенага ў памяць пра ахвяр сталінізму, расстраляных каля вёскі Хайсы Віцебскага раёну, убачылі скрушную карціну. Невядомыя вандалы паламалі некалькі крыжоў, знішчылі мемарыяльныя шыдьды і ўказальнікі да ямін у лесе, дзе ў 1930-я гады адбываліся расстрэлы так званых «ворагаў народу». Гэтыя факты пацвярджаюцца ўспамінамі мясцовых жыхароў і іх нашчадкаў. Але мемарыялізаваць гэтыя мясціны ўпарта не пагаджаюцца мясцовыя ўлады: яны не заўважаюць існавання месца трагедыі. Цяпер і аддзел міліцыі Віцебскага раёну адмовіўся праводзіць праверку па фактах вандалізму.

Скрушную карціну заспелі наведнікі мемарыялу, узведзенага ў памяць ахвяраў «сталінскіх» расстрэлаў каля вёскі Хайсы Віцебскага раёну. Невядомыя выламалі драўляныя крыжы, на якіх былі шыльды з прозвішчамі расстраляных, знішчылі ўказальнікі, па якіх можна было дайсці да ямін, дзе ў 2014 годзе былі знойдзены выкінутыя на паверхню чалавечыя парэшткі. Відавочна, што жалезныя апоры былі зрэзаны, жалезная шыльда з надпісам «Мамарыял «Хайсы» знята з балтоў, а рамка пагнута. На думку Яна Дзяржаўцава, стваральніка ініцыятывы «Хайсы- віцебскія Курапаты», гэта сведчыць пра арганізаваную дзейнасць уладаў дзеля знішчэння памяці пра гэтае месца масавых расстрэлаў.

 Гэты памятны дзень, у які праходзяць жалобныя акцыі і памятныя мерапрыемствы, прысвечаныя памяці людзей, якія загінулі і пацярпелі падчас палітычных рэпрэсій у гады сталінізму. У Віцебску гісторыя з рэпрэсіямі паўтарылася ў 2020 годзе. За два гады нашчадкі ці прыхільнікі крывавага сталінізму кінулі за краты сотні жыхароў Віцебшчыны, якія адважыліся паўстаць і запатрабаваць сумленных выбараў, справядлівасці і свабоды.

У кнігу ўвайшлі ўспаміны сведкаў трагічных падзеяў і іх нашчадкаў, сабраныя неабыякавымі аматарамі праўдзівай гісторыі Беларусі. Аўтары і ўкладальнікі кнігі «Віцебскія Курапаты» мяркуюць, што яна будзе цікавая тым, хто займаецца краязнаўствам і хто шукае гістарычнай праўды пра падзеі сталінскага тэрору ў Беларусі.

Напярэдадні свята Дзядоў сябры грамадскай ініцыятывы ХАЙСЫ - Віцебскія Курапаты прыехалі ва ўрочышча Хайсы Віцебскага раёну, каб добраўпарадкаваць магілы расстраляных падчас сталінскага тэрору беларускіх грамадзян. Але на месцы пабачылі сляды вандалізму.

Невядомыя зламалі два мемарыяльныя крыжы і пашкодзілі шыльды з надпісам «Месца сталінскіх расстрэлаў». Пра гэта даведаліся ўдзельнікі ініцыятывы «Хайсы – віцебскія Курапаты», якія ўжо некалькі гадоў запар ствараюць самаробны мемарыял на ўзлеску каля вёскі Хайсы Віцебскага раёну. Актывісты ўбачылі факты вандалізму, калі прыехалі рабіць прыборку вакол мемарыялу, паведамляе Беларускае Радыё Рацыя.

4 лістапада сябры грамадскай ініцыятывы «Хайсы» наведалі ў ваколіцах Віцебску месцы расстрэлаў і пахавання рэпрэсаваных грамадзян. Дзень быў выбраны не выпадкова: 4 лістапада 1937 году ў Віцебску расстралялі 110 чалавек, сярод якіх былі мастакі Янка Гаўрыс, Яўхім Мінін, браты Пётр і Хрыстафор Даркевічы…

Сябры грамадзянскай ініцыятывы «Хайсы – віцебскія Курапаты» працягваюць змагацца за стварэньне і прызнаньне ўжо існых мэмарыялаў на месцах пахаваньняў ахвяраў палітычных рэпрэсій. Гэтак, 20 красавіка сябра ініцыятывы Канстанцін Смолікаў даслаў скаргу на імя дырэктара Інстытуту гісторыі НАН Вячаслава Даніловіча і загадчыка аддзелу найноўшай гісторыі Беларусі Сяргея Трацяка. Нядаўна атрымаў адказ.

30 красавіка сябры грамадзянскай ініцыятывы «Хайсы – віцебскія Курапаты» наведалі народны мэмарыял, каб памянуць расстраляных там у 30-я гады беларускіх грамадзянаў. Праз эпідэмію каронавірусу візыт быў не шматлюдным.

26 лютага сябры грамадзянскай ініцыятывы «Хайсы» правялі сход, на якім заплянавалі дзейнасьць для далейшага ушанаваньня памяці ахвяраў сталінінізму. Мяркуюць стварыць сайт ініцыятывы, усталяваць новыя помнікі і мэмарыяльную дошку на будынку віцебскай турмы, распрацаваць экскурсійныя маршруты.