26 чэрвеня, у 76-ю гадавіну забойства вязьняў глыбоцкай турмы «Беразьвечча», ля памятнага мэмарыялу на ўскраіне вёскі Мікалаева Шумілінскага раёну адбылася памінальная імша. Імшу адслужыў біскуп Віцебскай дыяцэзіі Алег Буткевіч.

Сустрэча прадстаўнікоў улады з грамадзянамі, якія выказалася за ўсталяваньне памятных крыжоў на месцы масавых пахаваньняў ля вёскі Хайсы і падпісаліся за гэта пад зваротам да старшыні аблвыканкаму, адбылася ў залі Мазалаўскага сельскага выканкаму 31 траўня.

На мінулым тыдні вайскоўцы 52-га пошукавага батальёну скончылі працу па эксгумацыі неідэнтыфікаваных парэшткаў з ускрытых чорнымі капальнікамі пахаваньняў у лясным урочышчы ля вёскі Хайсы. Аднак грамадзкія актывісты кажуць пра новыя знаходкі ў расстрэльным лесе.

Актывісты перакананыя, што толькі рэчавыя доказы могуць аспрэчыць афіцыйную вэрсію пра «пахаваньне ахвяраў вайны» ля вёскі Хайсы пад Віцебскам. Калі гэтая вэрсія знойдзе фактычнае абвяржэньне, то мясцовым уладам давядзецца прызнаць, што ў лесе каля вёскі Хайсы знаходзіцца пахаваньне ахвяраў сталінскага тэрору.

У выпадку вызначэньня прозьвішча канкрэтнага чалавека, можна было б дэталізаваць час пахаваньня і паставіць канчатковую кропку ў спрэчках прыхільнікаў двух супрацьлеглых поглядаў. Як вядома, чыноўнікі схіляюцца да вэрсіі, што ў лесе пад Хайсамі ляжаць ахвяры фашыстаў, а грамадзкія актывісты перакананыя, што людзі, пахаваныя тут, былі забітыя за часамі сталінскіх рэпрэсіяў.

Подпісы да старшыні аблвыканкаму зьбіраюцца ў вёсках Хайсы і Дрыкольле. Віцебскія актывісты не губляюць надзеі на тое, што кіраўніцтва вобласьці дасьць дазвол на ўсталяваньне памятнага крыжа на месцы масавых расстрэлаў недалёка ад вёскі Хайсы.

Аршанскія актывісты «Гавары Праўду» і неабыякавыя жыхары гораду вырашылі на сумеснай сустрэчы, што неабходна ўсталяваць памятныя знакі ў месцах, дзе праводзіліся расстрэлы ахвяр масавых рэпрэсіяў 1931-1941 гадоў.

Грамадзкія актывісты Полацку пачалі збор грошай на выраб і ўсталяваньне драўлянага крыжа ў мэмарыяле Курапаты пад Менскам, дзе ляжаць расстраляныя беларускія ахвяры сталінскага тэрору. Ініцыятыва была агучаная полацкімі актывістамі 8 верасьня на сьвяткаваньні Дня беларускага славы. Збор сродкаў ідзе як гатоўкай, так і пералікам на рахунак Свабоднага прафсаюзу рабочых заводу «Шкловалакно».

Яшчэ напрыканцы 80-х гадоў у Воршы было раскрытае месца масавых расстрэлаў часоў сталінскіх рэпрэсіяў – Кабыляцкай гара. Але ўжо тады было вядома, што гэта не адзінае гэткае месца побач з Воршай.

Пахаваньні часоў рэпрэсіяў знаходзяцца блізу 50-100 мэтраў углыб лесу ад таго месца, дзе 29 ліпеня 2007 году быў усталяваны сымбалічны крыж у памяць ахвяраў сталінізму ўзбоч дарогі з Віцебску на Лёзна, і за 400 мэтраў ад вёскі Паляі Віцебскага раёну.